Ülkemizin ekonomik kalkınmasında gereksinim duyulan yatırımların artırılması için yatırım yapılmasını özendirmeye yönelik yatırımı yönlendirme ve tanıtım stratejilerinin belirlenmesi ve uygulanması, yatırım ikliminin iyileştirilmesine katkı sağlanması ve yatırımların doğru ve etkin yapılabilmesi maksadıyla Kıbrıs Türk Yatırım Geliştirme Ajansı, 37/2008 no.lu yasa ile 2008 yılında kurulmuştur. KOBİGEM; Bakanlar Kurulu'nun 14.07.2010 tarih ve K-400-2010 karar ile Reel Sektörün rekabet gücünün arttırılması çalışmaları kapsamında KOBİ’lere özel (Eğitim, Danışmanlık, Pazarlama, Hibe Programları, Kredi Destekleri ve benzeri) faaliyet ve projelerin yürütülmesine yönelik olarak konu ile ilgili idari kapasitenin geliştirilmesi amacı ile bir çekirdek yapılanmanın Ekonomiden sorumlu Bakanlığın bünyesinde oluşturulmasına karar verilerek kurulmuştur. Merkez tüm programlarını Ekonomi ve Enerji Bakanlığı adına T.C. Kalkınma Ekonomik İşbirliği Ofisi (KEİO) ve KOBİ'leri temsil eden Sivil Toplum Örgütleri (STÖ) ile işbirliği içerisinde gerçekleştirir. KOBİGEM, 25.09.2018 tarihli ve TE(K-I)1129-2018 no.lu Bakanlar Kurulu kararı ile YAGA çatısı altında finansal ve kurumsal yapıdaki birleşmenin de etkisiyle misyon ve vizyonları çerçevesinde hem iç hem dış yatırımcının finansal ve teknik desteği bir çatı altında bulabileceği bir kurum haline gelmiştir. Vizyon Kuzey Kıbrıs’ın sürdürülebilir ekonomik kalkınmasına ve toplumun artan yaşam standardına katkı koymaktır. Misyon n Yatırım ikliminin iyileştirilmesine katkı sağlamak, n Yatırımların tanıtımını yapmak, n Yerli/Yabancı ayrımı yapılmaksızın tüm yatırımcılara danışmanlık hizmeti sunmak, n Proje geliştirmek n KOBİ’lerin rekabet güçlerini geliştirmeye ve girişimcilik kültürünü yaygınlaştırmaya yönelik nitelikli hizmetler ve destekler sunarak KOBİ’lerin ekonomik ve sosyal paylarını artırmaktır. ÜLKE KİMLİĞİ Yönetim Şekli: Cumhuriyet Cumhuriyetin Adı: Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) Kuruluş Tarihi: 15 Kasım 1983 Başkenti: Lefkoşa İlçeleri: Lefkoşa, Gazimağusa, Girne, İskele, Güzelyurt ve Lefke Nüfus: 382,230 1 Yüzölçümü: 3,355 km2 Resmi Dili: Türkçe Din: %99 Müslüman , %1 Ortodoks, Maronit ve Katolik Resmi Para Birimi: Türk Lirası (TL) PROFİLİ Coğrafi Konum: Akdeniz’in en büyük 3. büyük adası ve Avrupa, Orta Doğu, Asya ve Afrika’nın kesiştiği noktadadır. 1 (2019 yılı Tahmini – KKTC İstatistik Kurumu verisi) 4 5 Komşu Ülkeler: KKTC; Güney Kıbrıs Rum Yönetimi ile sınır komşusu, Türkiye Cumhuriyeti ile 65 km, Suriye ile 100 km, Mısır ile 420 km ve Yunanistan ile 965 km uzaklıktadır. İklim: Akdeniz. Yazları uzun ve sıcak, kışları ise kısa ve yağışlıdır. En soğuk Ocak ayı ortalaması 10 derece, en sıcak Temmuz ayı ortalaması ise 40 derecedir. Yıllık ortalama sıcaklık ise 19 derecedir. Kısa Tarihi: 10,000 yıllık tarihi içerisinde Hititler, Fenikeliler, Asurlular, Mısırlılar, Batlamyoslar, Persler, Bizanslılar, Romalılar Lüzinyanlılar, Venedikliler, Osmanlılar ve İngilizlere ev sahipliği yapmıştır. Kıbrıs, 1974’den sonra kuzey ve güney olarak ayrılmıştır. Şimdi Kıbrıslı Türkler adanın kuzeyinde, Kıbrıslı Rumlar da adanın güneyinde yaşamaktadırlar. İki bölgenin de başkenti olan Lefkoşa’yı ayıran, “Yeşil Hat” diye bilinen bir sınır, iki devleti birbirinden ayırmaktadır. Kültür Varlıkları: n Kıtaların kesiştiği doğu ve batı medeniyetleri arasında,177 km uzunluğundaki Beş Parmak Dağları üzerinde konuşlanmış tarihi kaleleri vardır. n Coğrafik konumundan dolayı Afrika ve Doğu Avrupa arasında kuşların konaklama ve yumurtlama merkezidir. n Endemik bitkilerin ve nadir çiçeklerin yer aldığı bir Akdeniz adasıdır. n Eşsiz sahilleriyle, Akdeniz’deki Caretta Caretta ve Chelonia Mydas kaplumbağalarının yumurtlama merkezlerindendir. n Lüzinyan krallarının önce St. Sophia Katedrali’nde (Selimiye Camii) Kıbrıs Kralı, sonra St. Nicholas Katedrali’nde (Lala Mustafa Paşa Camii) Kudüs Kralı olarak taç giymelerine şahit olmuştur. n William Shakespeare’in ünlü eseri Othello’nun, isim babası olan Othello kalesine sahiptir. n Dipkarpaz köyü’nde cami ve kilise birlikteliğiyle barışa çağrı yapmış, Antik Salamis Kenti sütunları ve heykelleri ile Gazimağusa’yı açık hava müzesine dönüştürmüştür. n Lefkoşa’nın gelişimi Giulio Savorgnano’nun sanat eseri niteliğindeki 3 mil uzunluğundaki surlardan dışarıya taşmıştır. n Dünyaca ünlü müzisyenlerin konuk olduğu Barış Manastırı anlamındaki Abbaye de la Paix- Bellapais Manastırı ve ünü çizgi film karakteri 6 yaratıcısı Walt Disney’in Uyuyan Güzel’ine konu olan St. Hillarion Kalesi, Girne’yi taçlandırmıştır. n Dünyanın en güzel sahillerinden biri olan Altın Kumsal, Kıbrıs’In hür eşeklerinin bulunduğu Milli Park, yürüyüş turları, özel ilgi turizm ve kitle turizmi ile ilgili her çeşidi, İskele’de bulunmaktadır. n Kıbrıs mutfağının kendine özgü yemek, meze ve tatlı çeşitlerin arasında en bilinenler arasında: Kıbrıs’a özgü bir peynir çeşidi olan Hellim, yemek olarak: molehiya, kolakas, pirohu, fırında makarna, şeftali kebabı, hırsız kebabı ve tatlı çeşitleri olarak: sucuk, köfter, paluze, sini katmeri, gullurikya, pilavuna ve macun çeşitleri (ceviz, turunç, bergamot, kabak) ilk akla gelenlerdir. GENEL EKONOMİK VERİLER Kişi Başına Gayri Safi Mili Hasıla (GSMH): $ 10,0551 - $ 12,6492 Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (GSYH): 21.407.483.071,9 TL, 21.395.352.339,2 TL Gayri Safi Yurt İçi Hasıla içindeki sektörel paylar:  Otelcilik- Lokantacılık (Turizm): %2,5 - % 11,7  Toptan Perakende Ticaret: %10,3 - %10,5  Sanayi: % 9,6 - %7,8  Tarım: %6 - % 5,5  İnşaat: % 9,6 - %5,8 Enflasyon Oranı (%, yıllık ortalama): 11.56 , 11.66 İhracat: 101 Milyon Dolar - 82 Milyon Dolar İhracatta en yüksek paya sahip ürünler: Süt ürünleri, Narenciye, Hurda, Piliç ve Sebzeler İthalat: 1,222 Milyon Dolar – 1,587 Milyon Dolar İthalatta en yüksek paya sahip ürünler: Yakıt, Taşıt Araçları, İnşaat Demiri, İlaçlar, Hayvan Yemleri: Net Turizm Gelirleri (Milyon $): 165 - 960 Net Turist Sayısı: 388.000 – 1.749.000 * 2020 Yılı ** 2019 Yılı * * * * * * * * * * * ** ** ** ** ** ** ** ** ** ** ** 7 KKTC’nin Ülke/ Bölgelere Göre İhracatı (1,000 dolar) KKTC’nin Ülke/ Bölgelere Göre İthalatı (1,000 dolar 2019 2020 2019 2020 Orta Doğu Ülkeleri: 30.490 31.554 95.200 57.643 AB Ülkeleri: 2.130 2.041 287.971 206.235 Diğer Avrupa Ülkeleri: 2.237 10.440 85.855 41.325 Uzak Doğu Ülkeleri: 241 160 152.985 146.839 Diğer Ülkeler: 4.207 7.411 38.744 36.968 TOPLAM: 82.465 101,107 1.587.920 1.220.580 7 Yüksek Öğrenim: 19 üniversite, 5,117 akademisyen,103,000 üzerinde öğrenci (12,243 yerli, 5,026 (T.C. uyruklu), 41,219 ( yabancı) ( 2019-2020 eğitim öğrenim dönemi için) 8 1. KKTC’ye kimler yatırım yapabilir? Yatırımlar için gerekli prosedürler nelerdir? Mal ve hizmet imalatı sektörlerindeki tüm yatırımlar KKTC'de memnuniyetle karşılanmaktadır. Her bir yatırımın genel ve özel niteliğine bağlı olarak çeşitli lisanslara gereksinimi vardır. 2. Kurulabilecek şirket türleri nelerdir? Bir şirket, bir işletmenin (veya başka herhangi bir faaliyetin) işleri için yasal sorumluluğunu, işletmenin sahibi veya işleten bireylerin kişisel işlerinden ayırmak için oluşturulan ayrı bir "tüzel kişi" dir. 1948 Birleşik Krallık Şirketler Yasasına çok benzeyen KKTC Şirketler Yasası, özel şirketler, muaf özel şirketler ve kamu şirketlerine ilişkin bilgilere yer vermektedir. KKTC hukukunun izin verdiği şirket türleri, Yerel Özel Şirketler, Yerel Kamu Şirketleri, Yabancı Şirketler, Uluslararası İşletme Şirketleri, Yerel Bankalar ve Uluslararası Bankacılık Birimleridir. (Uluslararası İşletme Şirketleri, Yerel Bankacılık Birimleri ve Uluslararası Bankacılık Birimleri (IBU) farklı Kanunlar altında faaliyet gösterse de, kuruluş ve tescil prosedürlerinin tümü Şirketler Yasasına tabidir.) Yerel Özel Şirketler: Yerel Özel şirketler 2 veya daha fazla kurucu üyeye ihtiyaç duyar, 50 hissedarla sınırlıdır (çalışanlar veya eski çalışanlar hariç), halka açık üyelik için hisse teklif edemezler ve hisse devrine kısıtlama getiremezler. Sadece kayıtlı hisse sahipleri şirketin menkul kıymetlerinde herhangi bir menfaate sahip olabilir. Yerel Özel Şirketler, kurumlar vergisine tabidir. Kurumlar vergisi, şirketin net karının % 10'udur. Ayrıca, stopaj vergisi olarak % 15 alınır ve toplam verginin de % 23,50'si alınır. Yerel Halka Açık Şirketler: Halka açık şirketler 7 veya daha fazla kurucu üyeye ihtiyaç duyar, halka açık hisse senedi aboneliği talep edebilir ve hisse devirlerini kısıtlamaz. Azami hissedar sayısı konusunda herhangi bir sınırlama yoktur. Yerel Kamu Şirketleri, yukarıda belirtilen oranlarda Kurumlar Vergisine tabidir. Hissedarların özel toplantıları yapılabilmesine rağmen, yılda bir kez hissedarlar genel kurul toplantısı yapılmalıdır (yıllık genel kurul toplantısı). KKTC’ye Neden ve Nasıl Yatırım Yapmalıyım? 9 Yabancı (Yurtdışı) Firmalar: Yabancı Şirketler, merkez ofisi ve tescil yeri KKTC dışındaki bir ülkede bulunan yabancı şirketlerin (yabancı ülkelerde kurulu şahıs şirketleri hariç) yerel şubeleridir. Bu şirketler, Yerel Özel ve Kamu Şirketleri ile aynı koşullar altında faaliyet gösterir ve aynı vergi oranına tabidir. Yabancı Şirketler, merkez ofisin tüm belgelerini doldurarak Şirketler Mukayyitliğine kaydedilir. Detaylı bilgi için lütfen Resmi Kabz Memurluğu ve Mukayyitlik Dairesi ile görüşünüz. Web Sitesi: http://rkmmd.gov.ct.tr/ 3. Kimler yabancı yatırımcı olabilir? Yabancı yatırımcı tüzel kişi veya şahıs olabilir. Her iki şekilde de yatırımcılar eşit haklara sahiptirler. “Yabancı yatırımcı” terimi; yabancı şahıs ve/veya yabancı tüzel kişi tarafından KKTC’de kurulmuş şirketi anlatır. Yabancı yatırım para, güvenlik, mülkler, hizmetler ve mal varlığı hakları şeklinde olabilir. 10 Yabancı Şirketler, kaydı ve merkez ofisi KKTC sınırları dışında olan yabancı şirketlerin yerel şubeleridir. Bu şirketler Yerel Özel ve Halka Açık Şirketler ile ayni koşullar altında çalışırlar ve ayni oranda vergilendirilirler. Yabancı Şirketler merkez ofisin dokümanlarının tamamını doldurarak Şirketler Mukayyitliği’nde kayıt olurlar. Öncesinde Bakanlar Kurulu onayı zorunluluğu vardır. Yabancı şahıslar da halka açık işbirliği olmamak kaydıyla şahıs şirketleri kurma opsiyonuna sahiptirler ve yabancı yatırımcılar bir yada daha fazla yabancı veya yerli yatırımcılarla müşterek ortaklık oluşturabilirler. Yabancı yatırımcılar inşaat ve/veya turizm acentesi sektörlerinde faaliyet göstermek isterler ise uymaları gereken bazı koşullar vardır. Böyle bir durumda şirket hisselerinin %51 sahipliğinde KKTC vatandaşlığı aranır. 4. Yatırım yapabilmek için gerekli miktar ne kadardır? Yatırım sözleşmesi veya yasal eylemde “gerekli azami yatırım düzeyi” şeklinde bir ifade yer alması durumu hariç, yatırımlara bağlı herhangi bir sınırlama yoktur. 5. Yabancı yatırımcılar KKTC’de gayrimenkul hakları edinebilir mi? KKTC’de gayrimenkul hakkı edinildikten sonra, Bakanlar Kurulu onayı verilmesi ile yabancı kişiler (i) yüzölçümü 1 dönümü (14,400 ayak kare) geçmeyecek şekilde arazi ve toplam yüzölçümü 5 dönümü (kişisel kullanım) aşmayacak şekilde gayrimenkul sahibi olabilirler. Aynı koşullar kiralama için de geçerlidir. Bakanlar Kurulu onayı alması koşulu ile Yabancı kişiler ve teşebbüsler doğrudan yatırım amaçları için herhangi bir dönüm sınırlandırması olmadan mülk satın alabilir. Yatırım amaçları için kullanılmak üzere özel mülkün uzun vadeli kiralanması ve/veya satın alınması durumu söz konusu ise, yabancı yatırımcının Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetinde faaliyet gösteren herhangi bir bankaya kendisinin veya şirketinin nam veya hesabına en az 3 (üç) Milyon Avro yatırması ve bu meblağı yatırım amaçlı kullanması koşuldur. 6. Yabancı yatırımcının hakları ve yükümlülükleri nelerdir? Yabancı yatırımcı şirketin işletilmesi ve/veya yönetilmesinde yer almak için yatırımı ile haklarını oluşturma hakkına sahiptir (kontrat ya da kuruluş yasası ile ön görüldüğü taktirde). Yabancı yatırımcı nakit alım satımlarını da içeren aktarım ve yeniden yatırım karlarında, karlarda yer 11 alma hakkına sahiptir. Yabancı yatırımcı yerel yasal çerçeve ile garanti edilen tüm haklardan yararlanabilir. Hem yerli, hem yabancı şirketler ayni koşullar altında faaliyet gösterirler ve ayni oranda vergilendirmeye tabidirler. Yabancı yatırımcıların, KKTC’den ücretsiz mal transferi yapılmasında hiçbir kısıtlama yoktur ve yapılabilir. 7. Yabancı yatırımcılar hangi ülkelerden geliyor? Yabancı yatırımcılar dünyanın her yerindeki değişik ülkelerden geliyorlar. Ancak ağırlıklı olarak Türkiye, Birleşik Krallık, İsrail ve Rusya’dan geliyorlar. 8. Yatırımlar için coğrafi olarak öncelikli alanlar var mı? Bakanlar Kurulu’nun 23 Şubat 2017 tarih H(K-I)482-2017 sayılı kararı uyarınca; Kalkınmada Öncelikli I. ve II. Yöreler ve buna bağlı olarak belirlenen öz kaynak oranları aşağıdaki gibidir: Kalkınmada I. Öncelikli Yöreler: Karpaz Yarımadası, İskele İlçesi, Güzelyurt İlçesi, Lefke İlçesi, Geçitkale 11 12 Kalkınmada II. Öncelikli Yöreler: Kalkınmada I. Öncelikli Yöre Kapsamında belirlenen yerleşim birimleri dışında kalan tüm kırsal kesimler (Kuzey Batı bölgesi, Güney Mesarya) ,Gazimağusa’nın kapalı Maraş Bölgesi ile Üsler Bölgesi Yolu arasında kalan Maraş Toprağı. Asgari Öz kaynak Oranı: (A)Kalkınmada I. Öncelikli Yörelerde yapılacak yatırımlar için asgari %30 öz kaynak, (B) Kalkınmada II. Öncelikli Yörelerde yapılacak yatırımlar için asgari %40 öz kaynak, (C)İmalat sektörünün geliştirilebilmesi ve sürdürülebilir enerji üretimini desteklemek için Yenilenebilir Enerji Üretimi ile ilgili yapılacak yatırımların, Bölge ayırımı gözetmeksizin Kalkınmada I. Öncelikli Yöre kapsamında değerlendirilmesi ve %10 öz kaynak, (D)Lojistik alanında yapılacak yatırımların Bölge ayrımı gözetmeksizin Kalkınmada II. Öncelikli Yöre kapsamında değerlendirilmesi ve %20 öz kaynak. KKTC’de potansiyel görülebilecek yatırım fırsatları: Turizm Sektörü:  Özel İlgi Turizmi: İklimi, doğası ve kültürü ile Kuzey Kıbrıs, Özel İlgi Turizmi’nin farklı şekillerini geliştirmek için ayrıcalıklı fırsatlar sunmaktadır. 13  Sağlık Turizmi: Ticarileşmemiş doğası, huzuru ve sıcak iklimiyle Kuzey Kıbrıs, soğuk ülkelerdeki yaşlı turistlere yönelik Yaşlı Bakım Merkezi yatırımlarının yapılmasına imkan sağlamaktadır. (Bu konuda mevcut olan yasal mevzuat eksikliğinin giderilmesi yönünde ilgili kurumlarla çalışmalar başlatılmış ve halen sürdürülmektedir.)  Oteller ve Konferans Turizmi: Konferans imkanı sunan bir çok 5-yıldızlı otelleri ile Kuzey Kıbrıs, bölgedeki konferans turizmi destinasyonlarından biri olmaya adaydır.  Yat Turizmi ve Marina: Kuzey Kıbrıs, uluslararası yat güzergâhları üzerinde yer aldığından Doğu Akdeniz Bölgesi’nde yat turizminin merkezi olma fırsatını taşımaktadır. Sanayi Sektörü:  Yat İnşaa: Dünyadaki artan talebin karşılanması için Yat İnşaa sektöründe önemli bir büyümenin yaşanması beklenmektedir.  Tarımsal Sanayi: Kuzey Kıbrıs, zeytinyağı ve şarap üretimi yanında Kıbrıs orijinli Hellim (peynir), verigo üzümü ve Kıbrıs’a özgü patates gibi ürünlerle birçok niş yatırım fırsatları sunmaktadır. Bilişim Sektörü:  Bilgi teknolojisi (Yazılım, Geliştirme, Haberleşme): Sağlanan teşvikler, teknoparklar, Süper Bilgisayar ve KKTC’de kurulu üniversitelerin bilişim alanında mezun veriyor olması, Kuzey Kıbrıs’ta Bilişim (ICT) sektörünün, özellikle de yazılımın gelişimine imkan sağlamaktadır.  Bilgi Teknolojileri Danışmanlığı Doğu Akdeniz bölgesinde büyümeyi amaçlayan uzman danışmanlık şirketleri, Kuzey Kıbrıs için bir fırsat niteliğindedir. Eğitim Sektörü:  Yabancı dil eğitimi, yetişkin eğitimi ve uzaktan eğitim: Yükseköğrenim sektöründe günümüze kadar başarılı olunmuştur. Yabancı dil eğitimi, yetişkin eğitimi ve uzaktan eğitim gibi eğitimin diğer branşlarına da ihtiyaç vardır. 9. Şirket kurulum süresi ne kadardır? KKTC uyruklu hissedarlardan oluşan şirketlerin tüm evraklarının tam ve harcının da yatırılmış olması durumunda şirket yoklama süresi de dahil 3 yada 4 iş günü sürmektedir.Yabancı uyruklu hissedarı olan şirketlerin tüm evraklarının tam ve harcının da yatırılmış olması durumunda şirket 14 15 yoklaması ve Bakanlık izni de dahil 7 yada 8 iş günü sürmektedir. Şirket kuruluşu ve ilgili işlemlerden Resmi Kabz Memurluğu ve Mukayyitlik Dairesi sorumlu kurumdur. 10.Organize Sanayi Bölgesi (OSB) var mı? Ülkemizde 15 tane Organize Sanayi Bölgesi vardır. Başlıca OSB’ler Lefkoşa, Haspolat, Alayköy, Haspolat, Alayköy, Gazimağusa, Girne ve Yeniboğaziçi’de bulunmaktadır. 11.Yabancı bir yatırımcı olarak, sanayi bölgesinden yer alabilir veya kiralayabilir miyim? Organize Sanayi Bölgesi’nde faaliyet gösterecek olan işletmelerin sahibi/sahiplerinin KKTC vatandaşı ve/veya kurulacak olan ortaklık işletmelerindeki hisselerin %51’inin KKTC vatandaşına ait olması gerekmektedir. (Her türlü şirket tescili (tüm sektörler için ve yerli ve yabancı şirketler için), Şirketler Mukayyitliğine yaptırılır. Bir şirket yerli veya yabancı şirket olarak kurulabilir. Yabancı yatırımcıların KKTC'de iş yapabilmesi için, asgari 50.000 € ödenmiş sermayeye sahip olması ve bir limited şirket kurması gerekmektedir. Şirketin adı, sicil memuru tarafından onaylanmış olmalıdır. Yabancı şahıslar veya şirketler, ancak Ekonomi İşlerinden Sorumlu Bakanlığın onayını aldıktan sonra. KKTC'ye kayıtlı bir şirkette hissedar olabilir. Ödenmiş sermayenin, Ekonomi İşlerinden Sorumlu Bakanlık tarafından belirlenir ve şirket kuruluşu öncesinde sermayenin KKTC’ye yatırılmış olması gerekir. Ayrıca ilgili belgelerin, yabancı yatırımcının ülkesindeki KKTC Konsolosluğu tarafından onaylanmış olması ve Mukayyitlikteki Tescil Memuruna teslim edilmesi gerekmektedir.) Organize Sanayi Bölgesinde kurulacak tesislerin yatırım projeleri, kalkınma plân ve programlarına uygun olarak Sanayi İşlerinden Sorumlu Bakan tarafından onaylanır. Projeye uygun arazi tahsisi için, proje sahibi, Sanayi İşlerinden Sorumlu Bakanlığa yazılı müracaat eder. İlgili Bakanlık Organize Sanayi Bölgeleri Yasası ve ilgili tüzükler uyarınca gerekli tahsis kararını almakla yetkilidir. Genel olarak; (1) Tahsis edilen arazinin kira bedeli hazırlanacak bir tüzükle belirlenir. Ancak her halükarda kira bedeli, yapılan tüm alt yapı masrafını on yıldan fazla olmayan bir sürede karşılayacak biçimde olur. Bu süre Küçük Sanayi Sitesi için 15 yıla kadar çıkarılabilir. (2) Arazi içindeki alt yapı ve eğer var ise taşınmaz mal kira bedeline dahil olur. (3) Kira bedeli, ilk on yılın dolmasından başlayarak her beş yılda bir yeniden saptanır. 12.Teknoloji Gelişim Bölgeleri var mı? Varsa, Teknoloji gelişim bölgelerinde nasıl yer kiralanır, muafiyetler ve şartları? KKTC’de 6 tane Teknoloji Gelişim Bölgesi vardır. Bunlar;  Gazimağusa Teknoloji Geliştirme Bölgesi (GMTGB)  Doğu Akdeniz Üniversitesi Girişimcilik ve İnovasyon Merkezi (GİMER)  Yakın Doğu Üniversitesi İnovasyon ve Bilişim Teknolojileri Merkezi (YDÜ) 16 17  Orta Doğu Teknik Üniversitesi Kuzey Kıbrıs Kampüsü (ODTÜ-KALTEV)  Uluslararası Kıbrıs Üniversitesi Haberleşme Teknolojileri Araştırma Merkezi (UKÜ-CTRC)  Uluslararası Kıbrıs Üniversitesi Sürdürülebilir Enerji Araştırmaları Merkezi (UKÜ-SERC) KKTC’de bulunan Teknoloji Gelişim Bölgeleri; yer kiralama, muafiyetler ve şartlar da dahil olmak üzere faaliyetlerini, 42/2018 Sayılı “Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Yasası” ve bu yasa tahtında çıkarılan “Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Uygulama Tüzüğü” kapsamında sürdürmektedir. Yasanın yürütme yetkisi Sanayi işleri ile ilgili Bakanlık’ta olup Sanayi Dairesince yerine getirilmektedir. “Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Yasası” ve “Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Uygulama Tüzüğü”: https://sanayi.gov.ct.tr/MEVZUAT 13.Yatırımlar için mevcut teşvikler nelerdir ve hangi alanlara teşvik verilmektedir? Teşvikler için kriterler nelerdir? KKTC Başbakanlık Devlet Planlama Örgütü tarafından sağlanan teşviklerin detayları “ Yatırımcılar için Teşvik Rehberi – Ocak 2020 ”de yer almaktadır. İlgili yasa da bu rehber içerindedir. Detaylar için link: https:// www.devplan.org/mevzuat/Yat-tes-reh-tr-2020.pdf Ayrıca;  Turizm Endüstrisi Teşvik Yasası (Sayı:16/1987) da turizm sektörüne özel teşvik şekil ve uygulamalarını anlatmaktır. Detaylar için link: https://turizm.gov.ct.tr/Portals/25/mevzuat/yasalar/Turizm%20Endustrisi%20Tesvik%20Yasasi.pdf?ver=2016-05-20-091021-180  Turizm Gelişim Yasası ‘nda turizm sektörüne ilişkin teşvik, önceliklendirme ve planlamaya ilişkin bilgiler yer almaktadır. https://turizm.gov.ct.tr/Portals/25/mevzuat/yasalar/2014.01.16-Turizm%20 Gelisim%20Yasasiweb.pdf?ver=2016-05-20-091021-103  2017-2019 yılına ilişkin turizm teşviklendirme esaslarına ilişkin yerel bilgi; https://turizm.gov.ct.tr/Portals/25/TESVIK%20D%C3%9CZENLEMESI%202017%20-%202019.pdf?ver=2018-03-08-100932-990  2020 yılına ilişkin tarım sektörü için Bakanlar Kurulu tarafından alınan kararlara ilişkin belgeye ilgili linkten ulaşılabilir: http://tarim. gov.ct.tr/Portals/110/2020%20Yl%20Tarmsal%20Destekler.pdf 18 Detaylı bilgi için; COVID-19 Salgını ve 2021 yılına ilişkin güncel bilgilerin yeterince belirgin olmaması nedeniyle, yatırımın sektör ve özelliğine göre ilgili kurumlara ulaşılması gerekmektedir. 14.İhracat mevzuatı nedir? İthalat veya ihracat yapan veya, yapmak isteyen Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetinde ikamet eden gerçek ve tüzel kişiler, Ticaret Dairesinde ithalatçı veya ihracatçı olarak kayıtlarını yaptırmak zorundadırlar. İthalatçı veya ihracatçı olarak kayıt yaptırmak isteyen gerçek ve tüzel kişilerin, Kıbrıs Türk Ticaret Odasına veya Kıbrıs Türk Sanayi Odasına veya Kıbrıs Türk Esnaf ve Zanaatkârlar Odasına Üye olmaları koşuldur. Ancak Kıbrıs Türk Esnaf ve Zanaatkârlar Odasına üye olanlar, kendi işyerleri için gerekli olan makine, teçhizat, malzeme ve hammaddeleri ithal edebilirler. İthalat ve İhracat belgeleri 1(bir) takvim yılı (1 Ocak – 31 Aralık) itibarı ile geçerlidirler. Dış Ticaret (Düzenleme Ve Denetim) Yasası: http://ticaret.gov.ct.tr/Portals/44/Mevzuat/Yasalar/12-1983(3).pdf?- ver=2016-10-28-092240-280 19 İthalat ve İhracat (Düzenleme ve Denetim) Tüzüğü: http://ticaret.gov.ct.tr/Portals/44/ITHALATI%20VE%20IHRACATI%20 %28Duzenleme%20ve%20Denetim%20%29TUZUGU%20birlestirilmis%20agustos%202020.pdf 15.Marka getirmek istenirse, marka tescili var mı? Fikri ve sinai haklar ile ilgili mevcut durum nedir? KKTC vatandaşı olsun veya olmasın, sahibi olduğunu iddia eden herhangi bir kimse, bu markanın tescili için Resmi Kabz Memurluğu ve Mukayyitlik Dairesi Ticaret Markaları Mukayyitliğine müracaat edebilir. Söz konusu müracaatın olumlu neticelendirilmesi ile sadece KKTC’de geçerli olmak kaydıyla bahse konu marka KKTC’de tescil edilir. Konu ile ilgili mevzuat: Fasıl 268 Ticaret Markaları Yasası: http://rkmmd.gov.ct.tr/Portals/127/Yasalar/3_%20Fasl%20268%20Ticaret%20Markalar%20Yasas.pdf?ver=2019-08-26-085105-850 Ticaret Markaları Tüzüğü: http://rkmmd.gov.ct.tr/Portals/127/T%C3%BCz%C3%BCkler/Ticaret%20Markalar%20Tuzugu.pdf?ver=2019-12-13-151458-090 Bu konudaki çalışmalar Resmi Kabz Memurluğu ve Mukayyitlik Dairesi Sinai Mülkiyet Şubesi’nce yürütülmektedir. 16.Devletten arazi kiralayabilir miyim? Kriterleri nelerdir? Devlet arazi söz konusu olduğunda, 10 (On) yıla kadar kiralamalarda Bakan yetkilidir. 11 (On bir) – 50 (elli yıl) arası kira süreleri için Bakanlar Kurulunun, 50 (elli) yıldan fazla (99 (doksan dokuz) yıla kadar) aşan kira süreleri için ise Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Cumhuriyet Meclisinin onayı gerekir. Başvuru ve ekli belgeler ile herhangi bir teşebbüs veya gerçek kişi YAGA’ya müracaat edebileceği gibi, doğrudan ilgili Daire/ Bakanlık (örneğin; Devlet Emlak ve Malzeme Dairesi, İçişleri Bakanlığı, Sanayi Dairesi)’a da başvuru yapabilir. Kamu Arazisi / Hazine Arazisinin “kullanım hakkı” aşağıdaki özelliklere sahiptir:  İnşa edilen binanın sahipliğine bağlıdır;  Belirli bir zaman dilimi için verilir;  Devredilebilir değil, ancak inşa edilen binanın satışı ile otomatik olarak devredilmiş olur. Ücret “Hazine Malları Kira ve Değer Takdir Komisyonu” tarafından belirlenir. Ücretlerin seviyeleri genelde oldukça rekabetçidir ve yatırımcıya verilen diğer bir teşvik formu ile sınıflandırılabilir. Organize Sanayi Bölgesi’ndeki araziler ise Sanayi Dairesi tarafından hazırlanan tüzüğün bağlı olduğu Bakanlık tarafından onay prosedürünün tamamlanması ile gerçekleştirilir 17.KKTC’nin en çok ihraç ve ithal edilen malları nelerdir? Turunçgiller, Hellim gibi süt ürünleri, Sebzeler (Enginar ve Patates, Buğday gibi), Yumurta, Atık Kağıt, Sigara, Tavuk Eti başlıca ihraç edilen ürünlerden bazılarıdır. Yeşil Hat Ticaret Anlaşması kapsamında Güney Kıbrıs'a ihraç edilen başlıca ürünler arasında; plastik ürünler, ahşap mobilyalar, taştan yapılma yapı malzemeleri; doğal taş, traverten ve mozaik, seramik ürünler gibi, alüminyum ürünler, atık ve atıl hurda ürünler, şilteler, hasır-sepet işleri, meyve ve sebzeler başta olmak üzere patates, ıslak peçete ve taze balık bulunmaktadır. Akaryakıt, Taşıtlar, Şekerleme, İnşaat Çeliği, Alkollü İçecekler, İlaç, Hayvan Yemi / Yem, Bilgi Teknolojisi aksesuarları, Sigara, Endüstriyel Makine, Cep Telefonu Otomobil Parçaları, Mısır, Çimento, Mobilya ve aksamları ise ithal edilen başlıca mallardan bazılarıdır. 20 21 18.KKTC’nin başlıca dış ticaret ortakları hangi ülkelerdir? Türkiye, Kuveyt, Irak, İran, Birleşik Krallık, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Katar, Rusya, Almanya, Japonya, Çin ve İtalya’dır. 19.Yeşil Hat Tüzüğü/Ticareti nedir? Yeşil Hat Yönetmeliği, adayı ikiye bölerek mal, hizmet ve insanların Yeşil Hat sınırından (Kuzey ve Güney Kıbrıs) geçişini düzenler. 20.Herhangi bir Serbest Bölge var mı? Varsa, Serbest Liman ve Serbest Bölgelerde izin verilen faaliyetler nelerdir? Serbest Bölgelerde iş yapmanın teşvikleri ve avantajları nelerdir? Evet, iki resmi serbest liman ve bölge var. (i) Gazimağusa Serbest Limanı (Gazimağusa) Yabancı yatırımcılara transit ticaret için fırsatların yanı sıra Orta Doğu ve Yakın Doğu ülkeleri için üretim fırsatları sunan 103 metrekarelik bir alana sahiptir). (ii) Gemikonağı Serbest Limanı (Lefke) - şu anda rehabilitasyon aşamasında. Serbest Liman ve Serbest Bölge alanlarında izin verilen operasyon ve faaliyetler aşağıdaki gibidir:  Her türlü sanayi, imalat ve üretim faaliyetleri,  Serbest Liman ve Bölge alanlarına ithal edilen malların depolanması ve ihracatı, 22  Serbest Liman ve Bölge alanlarına ithal edilen malların montaj ve onarımı.  Her türlü geminin yapım, onarım ve montajı.  Bankacılık ve Sigortacılık hizmetleri.  Bakanlar Kurulu tarafından onaylanan diğer her türlü faaliyet. Serbest Liman ve Bölgede kurulan işletmelere sağlanan teşvikler şu şekildedir:  Yatırımcıların Serbest Liman ve Bölgede üstlendikleri faaliyet ve işlemlerden elde edilen tüm gelirler Kurumlar Vergisi ve Gelir Vergisinden muaftır. Bu muafiyet, Serbest Liman ve Bölgede üretilmeyen ve üstlenilmeyen ve KKTC'ye yöneltilen mal ve hizmetlerin ihracatına uygulanmaz.  Serbest liman ve bölge faaliyetlerinden elde edilen gelir ve kazançlar, izin alınmadan dünyanın herhangi bir yerine serbestçe aktarılabilir.  Gümrük vergilerinden ve dolaylı vergilerden muafiyet.  Yabancı uzman, mühendis ve teknik personel çalıştırma izni. Yukarıdaki teşviklere ek olarak, yeterli vasıflı ve vasıfsız işgücü arzı vardır ve ücretler makuldür. Limanın elleçleme ücretleri diğer komşu limanlardan çok daha düşüktür. Coğrafi olarak iyi bir konuma sahip olan liman, yeterli kapalı depolama alanı, deneyimli yükleme boşaltma ve iyi güvenlik sunmaktadır. Minimum formalitelerle birlikte sağlam ve alıcı bir kamu hizmeti, yatırımcılara ve bayilere uygun bir çalışma ortamı sağlar. Her türlü liman makineleri (forkliftler, vinçler vb.) Serbest bölge içerisinde sınırsız bir süre için mal stoklamak mümkündür.